ඇසාඩ් එළවාදැමීමෙන් පසු අරාජකවූ සිරියාවට ඊශ්‍රායලය ගුවනින් හා බිමින් ප්‍රහාර එල්ල කරයි

 සිරියාව තම දිගුකාලීන ඒකාධිපතිවරයා ඇසාඩ්ගේ රජය පෙරළා දැමීම සමරමින් සිටියද, එරට දැන් තම අසල්වැසි ඊශ්‍රායලයෙන් එල්ල වන නව භූමි ආක්‍රමණයකට හා ගුවන් ප්‍රහාර රැල්ලකට මුහුණ දෙමින් සිටී. මෙය අඟහරුවාදා වනවිට උත්සන්න තත්වයට පත්වූ අතර ජාත්‍යන්තර හෙළා දැකීම්වලටද තුඩු දුන්නේය.

අඟහරුවාදා රාත්‍රියේ ඩැමස්කස් නගරය පිපිරීම්වලින් සැලුණු අතර, අගනුවරින් උතුරට වන්නට පිහිටි පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයකින් දුම් කුළු නැගුණි. බටහිර ලතාකියා වරායේ විනාශ වූ නාවික යාත්‍රා දක්නට ලැබුණි. මේ අතරතුර ඊශ්‍රායල හමුදා සිරියානු භූමියට ඇතුළු විය.

ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක අමාත්‍ය ඊශ්‍රායල් කට්ස් අඟහරුවාදා ප්‍රකාශ කළේ දකුණු සිරියාවේ "ආරක්ෂිත කලාපයක්" පිහිටුවන ලෙස හමුදාවට නියෝග කර ඇති බවයි.

මේ අනුව 1974 සටන් විරාම ගිවිසුම යටතේ පිහිටුවන ලද අවි ගැටුම්වලින් තොර එක්සත් ජාතීන්ගේ අධීක්ෂණයට යටත් බෆර් කලාපය ඊශ්‍රායල හමුදා පාලනයට පත් කරගෙන තිබේ.

ඊශ්‍රායලය පවසන්නේ ඔවුන්ගේ ගුවන් ප්‍රහාර හා බිම් කටයුතු සිදු කරන්නේ ඇසාඩ්ගේ රොකට් හා රසායනික අවි අන්තවාදීන් අතට පත්වීම වැළැක්වීමට බවයි. මෙමගින් තම දේශසීමාවන්ට හෝ ජනතාවට තර්ජනයක් එල්ල විය හැකි බව ඔවුහු පවසති.

කෙසේ වෙතත්, වසර 53ක ඇසාඩ් පාලනයෙන් මිදී සංක්‍රාන්ති කාලයක් ගත කරන සිරියාවේ තවදුරටත් අස්ථාවරත්වයක් ඇතිවීම ගැන ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව දැනටමත් සැලකිලිමත්ව සිටින අවස්ථාවක මෙම ආක්‍රමණය සැලකිය යුතු ගැටලුවක් ඇති කර තිබේ. අරාබි බලවතුන් අඟහරුවාදා මෙම ආක්‍රමණය හෙළා දැක, ජාත්‍යන්තර නීතිය උල්ලංඝනය කිරීම හා සිරියාවේ අරාජික තත්ත්වය අවභාවිතා කිරීම ගැන ඊශ්‍රායලයට චෝදනා කළහ.

ඊශ්‍රායල හමුදා කොතැනක සිටින්නේද යන්න පැහැදිලි නැත. එක්සත් රාජධානිය පදනම් කරගත් සිරියානු මානව හිමිකම් නිරීක්ෂණ කණ්ඩායම (SOHR) අඟහරුවාදා සමාජ මාධ්‍ය ඔස්සේ වාර්තා කළේ "ඊශ්‍රායල ටැංකි ඩැමස්කස් නිරිතදිග ප්‍රදේශයට ඇතුළු වී ඇති බව දක්නට ලැබුණු" බවයි.

ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදා (IDF) ප්‍රකාශක නදාව් ෂොෂානි X හි පළ කළ පණිවිඩයක සඳහන් කළේ "ඊශ්‍රායල ටැංකි ඩැමස්කස් දෙසට ගමන් කරන බවට මාධ්‍ය තුළ පැතිරෙන වාර්තා අසත්‍ය බවයි. IDF භටයින් ඊශ්‍රායල රාජ්‍යය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වෙන් කළ ප්‍රදේශයේ ස්ථානගත කර ඇත."

IDF හි අරාබි ප්‍රකාශක අවිචායි අද්‍රායී පැවසුවේ IDF හමුදා බෆර් කලාපය තුළ සහ "ඊශ්‍රායල දේශසීමාව ආරක්ෂා කිරීම සඳහා දේශසීමාව අසල ආරක්ෂක ස්ථානවල" සිටින බවයි.

පැය කිහිපයකට පසු, කට්ස් ප්‍රකාශ කළේ අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු සමඟ එක්ව දකුණු සිරියාවේ "ස්ථිර ඊශ්‍රායල පැවැත්මක් නොමැතිව, අවි හා ත්‍රස්තවාදී තර්ජනවලින් තොර ආරක්ෂක කලාපයක්" පිහිටුවන ලෙස IDF වෙත උපදෙස් දී ඇති බවයි.

ඊශ්‍රායලය පමණක් නොව තවත් රටවල් කිහිපයක්ම සිරියාවේ ක්‍රියාත්මක වේ. තුර්කිය කැරලි කණ්ඩායමක් සමඟ සබඳතා පවත්වන අතර, ඇසාඩ්ගේ පාලනයට සහය දැක්වීමට සිටි රුසියානු හමුදා තවමත් එරට තුළ සිටිති. එක්සත් ජනපදයද ඇසාඩ්ගේ පළායාමෙන් පසු  ISIS ත්‍රස්ත ක්‍රියා වැළැක්වීමට ප්‍රහාර 75කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් එල්ල කරමින් කලාපයේ තම හමුදා කටයුතු වැඩි කර තිබේ.

නමුත් භූ දේශපාලන හා ආරක්ෂක විශ්ලේෂක මයිකල් ඒ. හොරොවිට්ස් අනතුරු ඇඟවූයේ, විශේෂයෙන් නෙතන්යාහු ඉඟි කළ පරිදි බෆර් කලාපයෙන් ඔබ්බට යන්නේ නම්, ඊශ්‍රායලයේ භූමි ආක්‍රමණය "සැලකිය යුතු අවදානමක්" රැගෙන එන බවයි.

1973 අරාබි-ඊශ්‍රායල යුද්ධයෙන් පසු දෙරට අතර සිදු වූ තුන්වන යුද්ධයෙන් පසුව ඊශ්‍රායල අත්පත් කරගත් ගෝලාන් කඳුකරය සහ සිරියාව අතර වර්ග සැතපුම් 155ක පමණ බෆර් කලාපයක් නිර්මාණය කෙරිණි. ඇසාඩ්ගේ පෙරළීමත් සමඟ සිරියානු සෙබළුන් තම ස්ථාන අතහැර ගිය පසු කලාපය පිහිටුවීමට හේතු වූ ගිවිසුම "බිඳ වැටී ඇති" බව නෙතන්යාහු ඉරිදා පැවසීය.

මේ අතර, SOHR වාර්තා කළ පරිදි ඊශ්‍රායලය සිරියාව පුරා පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථාන, අවි ගබඩා සහ මෙඩිටරේනියානු වෙරළේ නාවික කඳවුරක් ඇතුළු හමුදා යටිතල පහසුකම්වලට ගුවන් ප්‍රහාර 300කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් එල්ල කර තිබේ.

පුවත් ඒජන්සි ඡායාරූපවල පෙන්නුම් කළේ ලතාකියා වරාය නගරයේ ඊශ්‍රායල ගුවන් ප්‍රහාරවලින් විනාශ වූ සිරියානු නාවික යාත්‍රා ගිලී ගොස් ඇති අයුරු සහ සුන්බුන්වලින් දුම් නැඟෙන ආකාරයයි.

ඩැමස්කස් අසල බර්සේ ප්‍රදේශයේ සිරියානු විද්‍යාත්මක අධ්‍යයන හා පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයේ කාර්යාලයක් පිහිටි ප්‍රදේශයේ අවම වශයෙන් පිපිරීම් දෙකක් ඇසුණු බව ප්‍රදේශයේ සාක්ෂිකරුවන් තිදෙනෙක් රොයිටර්ස් වෙත පැවසීය. පුවත් ඒජන්සි ඡායාරූපවල අඟහරුවාදා දින එම ස්ථානය විනාශ වී ඇති ආකාරය පෙන්නුම් කෙරිණි.