දැවැන්ත වාහන නිෂ්පාදන සන්නාමයක බිඳවැටීම ගැන ජාත්‍යන්තර පුවත් වාර්තා කර තිබේ. ඒ ශ්‍රී ලංකාවේද වැඩිදෙනෙකු දන්නා 'නිසාන්' මෝටර් රථ සමාගම ගැනයි. එය එක් කාලයක Fast and Furious චිත්‍රපටවල, කොන්සෝල් ක්‍රීඩාවල, සඟරාවල සහ සෙල්ලම් බඩු කට්ටලවල සෑම තැනකම තිබුණි. නමුත් දැන් නිසාන් සමාගම ජීවිත සහාය මත පවතී. සමාගම 2025න් ඔබ්බට නොපැවතිය හැකි බව පැවසෙයි.
මෙම කඩාවැටීමට හේතුවී ඇත්තේ නිසාන් මෝටර් රථ සමාගම දැවැන්ත මූල්‍ය අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටීමය. ජපානයේ ප්‍රමුඛ පෙළේ මෝටර් රථ නිෂ්පාදකයෙකු වන නිසාන් සමාගම ඉදිරි මාස දොළහක් තුළ බංකොලොත් වීමේ අවදානමක පසුවන බව වාර්තා වේ.
මෙම අර්බුදයට මුහුණ දීම සඳහා සමාගම සේවකයින් 9,000ක් දේශීය හා විදේශීය ශාඛාවලින් ඉවත් කිරීමට තීරණය කර ඇති අතර, නිෂ්පාදන ධාරිතාව 25%කින් පමණ අඩු කිරීමටද පියවර ගෙන තිබේ. මේ අතර සමාගමේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී මකොටෝ උචිදා මහතා තම වැටුපෙන් සියයට පනහක් අත්හැරීමට එකඟ වී ඇත.
නිසාන් සමාගමේ මෙම පසුබෑමට ප්‍රධාන හේතු කිහිපයක් බලපා ඇත. සමාගමේ හිටපු සභාපති කාලෝස් ගෝන් මහතා මූල්‍ය වංචා චෝදනා මත 2018 දී අත්අඩංගුවට ගැනීමත් සමඟ සමාගමේ නායකත්වයේ අර්බුදයක් ඇති විය. මීට අමතරව විදුලි වාහන වෙළඳපොළේ දැඩි තරඟකාරිත්වය හමුවේ සමාගමේ වෙළඳපොළ කොටස සැලකිය යුතු ලෙස පහත වැටී තිබේ.
පසුගිය වසර පහ තුළ සමාගමේ කොටස් මිල සියයට 47කින් පමණ පහත වැටී ඇති අතර, දශකයකට ආසන්න කාලයක් තුළ සමාගමේ වෙළඳපොළ වටිනාකමින් ඩොලර් බිලියන 30ක් අහිමි වී තිබේ. තවද, දිගු කලක් තිස්සේ සමාගමේ ප්‍රධාන ආයෝජකයකු වූ ප්‍රංශයේ රෙනෝ සමාගම සිය කොටස් විකිණීමට තීරණය කිරීම නිසාන් සමාගමේ අනාගතය තවදුරටත් අවිනිශ්චිත කර ඇත.
මෙම තත්ත්වය යටතේ නිසාන් සමාගම හොන්ඩා වැනි තවත් මෝටර් රථ සමාගම් සමඟ හවුල්කාරිත්වයක් ගොඩනගා ගැනීමට උත්සාහ කරමින් සිටී. කෙසේ වෙතත්, ඉදිරි මාස කිහිපය තුළ නව ආයෝජකයෙකු සොයා ගැනීමට නොහැකි වුවහොත් මෙම ඓතිහාසික මෝටර් රථ සමාගම වසා දැමීමට සිදුවනු ඇතැයි විශ්ලේෂකයෝ පෙන්වා දෙති.
ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය තුළ මෙම කඩාවැටීමේ ආරංචිය දැන් රහසක් නොවේ.
මෙය පවසන්නේ කවුද? නිසාන් හි ජ්‍යෙෂ්ඨ විධායකයින්මය. ඔවුන් පවසන්නේ සමාගමට මාස 12ක් හෝ 14ක් දක්වා පැවැත්විය හැකි බවයි. එතෙක් ප්‍රධාන ආයෝජකයෙකු සොයා ගත යුතුය. එසේ නොවුවහොත් නිසාන් බංකොලොත් විය හැකිය. ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී ද දුෂ්කර කාලයක් ඉදිරියේ ඇති බව පිළිගෙන ඇත.
ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියා තම වැටුපෙන් අඩක් අත්හැරීම හා තවත් වියදම් ඉතිරිකිරීම් වැඩ සියල්ලෙන් ඩොලර් බිලියන 2.6ක පිරිවැයක් ඉතිරි වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. එය විශාල සංඛ්‍යාවක් වුවත් එය ප්‍රමාණවත් නොවනු ඇතැයිද කියැවේ.
නිසාන් සමාගම 1911 දී ජපානයේ ආරම්භ කරන ලදී. අද ඔවුන් ලෝකයේ නවවන විශාලතම මෝටර් රථ සමාගමයි. බොහෝ අතින් නිසාන් සමාගම කාලයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටියේය. ඔවුන් 2010 දී පළමු සමූහ වෙළඳපොළ විදුලි වාහනය - නිසාන් ලීෆ් - හඳුන්වා දී තිබුණි. චීනයේ සහ එක්සත් ජනපදයේ ද සැලකිය යුතු පදනමක් ඔවුන්ට තිබිණි. මේවා ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන වෙළඳපොළවල් දෙකයි.
එසේනම් දේවල් මෙතරම් වැරදුනේ කෙසේද? නිසාන් සමාගම ප්‍රධාන ගැටළු තුනකට මුහුණ දුන්නේය:
පළමුවැන්න නායකත්වයයි. වසර 18ක් පමණ සමාගම මෙහෙයවන ලද්දේ කාලෝස් ගෝන් නැමැති එක් පුද්ගලයෙකු විසිනි. නමුත් 2018 දී ඔහු ජපානයේදී අත්අඩංගුවට ගනු ලැබීය. නිසාන් හි මූල්‍ය වංචා චෝදනා ඔහුට එල්ල විය. ගෝන් නිවාස අඩස්සියේ තබන ලද නමුත් පසුව ඔහු පෙට්ටියක සැඟවී ගුවන් යානයකින් ලෙබනනයට පලා ගියේය. මෙය පැහැදිලිවම නිසාන් සමාගම අස්ථාවර කළේය. ගෝන්ගේ අනුප්‍රාප්තිකයින්ට ගැටළුව විසඳීමට නොහැකි විය. එබැවින් නායකත්වය හෝ එහි අඩුපාඩුව ප්‍රධාන ගැටළුවක් විය.
දෙවන ගැටළුව විදුලි වාහන කෙරෙහි අසාර්ථක ඇප තැබීමයි. මම කලින් කී පරිදි නිසාන් සමාගමට 2010 දී විදුලි වාහන තිබුණි, නමුත් ඔවුන්ට ටෙස්ලා හෝ චීන තරඟකරුවන් සමඟ එක්ව යාමට නොහැකි විය. නිර්මාණය, තාක්ෂණය යන සියල්ල යම් තරමක් යල් පැන ගියේය. එමෙන්ම නිසාන් සමාගමට හයිබ්‍රිඩ් මාදිලි නොතිබිණි. මේවා ඉන්ධන සහ බැටරි යන දෙකම භාවිතා කරන වාහන වේ - එනිසා හයිබ්‍රිඩ් යැයි හැඳින්වේ. බොහෝ පාරිභෝගිකයින්ට විදුලි වාහන ඉතා මිල අධික නිසා ඔවුන් හයිබ්‍රිඩ් වාහන මිලදී ගනී. නමුත් නිසාන් සමාගමට එම වෙළඳපොළට පිවිසීමට නොහැකි විය.
මේ හේතුවෙන් විකුණුම් කඩා වැටුණි. නිසාන් පසුගිය වසරේ වාහන මිලියන 3.3ක් විකුණා ඇත, එය 2017ට සාපේක්ෂව 40%ක පහළ යාමකි. කොටස් මිල ද එසේමය. පසුගිය වසර 5 තුළ නිසාන් 47%කින් පමණ පහළ ගොස් ඇත. දශකයකට අඩු කාලයක් තුළ වෙළඳපොළ වටිනාකමින් ඩොලර් බිලියන 30ක් අහිමි වී ඇත.
ඉන්පසු අප තුන්වන ගැටළුව සැලකීමේදී - ප්‍රධාන හවුල්කරුවෙකු සහ කොටස්කරුවෙකු අහිමි වීම. ප්‍රංශ මෝටර් රථ නිෂ්පාදක රෙනෝ සමාගම 1999 දී නිසාන් සමාගම බංකොලොත් වීමෙන් බේරා ගත්තේය. ඔවුන් නිසාන් හි 43%ක කොටස් මිලදී ගත්හ. නමුත් වසර 25කට පසු රෙනෝ සමාගම හවුල්කාරිත්වයෙන් ඉවත් වෙමින් සිටී. ඔවුන් තම කොටස් විකුණමින් සිටින අතර එය විශාල මූල්‍ය හිඩැසක් ඇති කර ඇත.
සමාගමේ අනාගතය කෙබඳු වේද? සරලව කිවහොත්, නිසාන් සමාගමට නව ආයෝජකයෙකු සොයා ගත යුතුය. කොටස් මිලදී ගත හැකි, දේවල් කරගෙන යාමට මුදල් ආයෝජනය කළ හැකි කෙනෙකු අවශ්‍යයි. නම් කිහිපයක් සාකච්ඡා වෙමින් පවතී. ඒ අතර හොන්ඩා සමාගම ද වේ. නිසාන් සහ හොන්ඩා දැනටමත් විදුලි වාහන හවුල්කාරිත්වයක් දරති. සමහරවිට එය තවත් විශාල දෙයක් බවට පරිවර්තනය විය හැකිය.
මෙම කඩාවැටීම මෝටර් රථ කර්මාන්තය ගැන කුමක් පවසන්නේද? එය සැලකිය යුතු වෙනසකට ලක් වෙමින් පවතින බව පැහැදිලිය. පැරණි සමාගම්වලට නව ඒවා සමඟ එක්ව යාමට අපහසු වේ. පැරණි සමාගම් යනුවෙන් අදහස් කරන්නේ වෝක්ස්වැගන් සහ නිසාන් වැනි සමාගම්ය. නව ඒවා නම් ටෙස්ලා, බීවයිඩී, රිමැක් ය.
වෝක්ස්වැගන් සමාගම ලාභයේ 60%ක පහළ යාමක් වාර්තා කර ඇත. ඔවුන් ජර්මනියේ කර්මාන්තශාලා තුනක් වසා දැමීමට සිතමින් සිටිති. තවත් විན්දිතයෙක් නම් ස්ටෑන්ටිස් සමාගමයි - ජීප්, ෆියට් සහ සිට්‍රොන් නිෂ්පාදකයින්. ඔවුන්ගේ වාහන විකුණුම් පසුගිය වසරට සාපේක්ෂව 20%කින් පහළ ගොස් ඇත. එබැවින් ස්ටෑන්ටිස් හි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියා ඉරිදා දින ඉල්ලා අස්විය.
මේ අතර නව මෝටර් රථ සමාගම් සමෘද්ධිමත් වෙමින් සිටී. අද වෙළඳපොළ වටිනාකමින් ඉහළම මෝටර් රථ නිෂ්පාදකයින් පස් දෙනා දෙස බලන්න. ටෙස්ලා පළමු ස්ථානයේ සිටී, බීවයිඩී තුන්වන ස්ථානයේ සිටී, ෆෙරාරි සිව්වන ස්ථානයේ සිටී. මෝටර් රථ අංශයේ ප්‍රධාන වෙනස්කම් බලාපොරොත්තු වන්න. රජයේ රෙගුලාසි වෙනස් වෙමින් පවතී, පාරිභෝගිකයින් වෙනස් වෙමින් සිටී, එමෙන්ම මෝටර් රථ තාක්ෂණය ද වෙනස් වෙමින් පවතී. අනුවර්තනය වන සමාගම් පැවැත්ම දිනා ගනු ඇත. එසේ නොවන ඒවා විනාශ වනු ඇත හෝ ගිල දමනු ලබනු ඇත. නිසාන් සමාගමට මේ ඉරණම් දෙකෙන් කුමක් අත්වේදැයි බලමු.
0 Comments