දෙහිවල සත්ත්වෝද්‍යානයේ ජීවත් වූ ශ්‍රී ලංකාවේ එකම ඔරන්උටන් සත්වයා වූ අකිෆෝ (AkiFo) පසුගියදා අකල් මරණයකට ගොදුරු විය. වයස අවුරුදු පහළොවක් පමණ වූ මෙම තරුණ සත්වයා දින කිහිපයක් තිස්සේ රෝගාතුරව සිට ඉකුත් පස්වැනි දින රාත්‍රියේ දී මියගියේය. දෙහිවල සත්ත්වෝද්‍යාන පශු වෛද්‍යවරුන්ගේ දැඩි වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර මධ්‍යයේ වුවද උගේ ජීවිතය බේරා ගැනීමට නොහැකි විය.
අකිෆෝ යනු ශ්‍රී ලංකාවේ උපත ලද විශේෂ ඔරන්උටන් සත්වයෙකි. ඔහුගේ මවු පියන් වන අකි (Aki) සහ යුෆෝ (Ufo) 2003 වසරේදී ඉන්දුනීසියාවෙන් රගුනන් සත්ත්වෝද්‍යානයට ගෙන එන ලද්දේ වයස අවුරුදු හතරහමාරක පැටවුන් ලෙසිනි. අකිෆෝ උපන්නේ 2010 නොවැම්බර් 3 වැනි දින ය. ඔහුගේ නම තේරී ඇත්තේ උපන් නැකතට සහ අකුරට ගැලපෙන පරිදි සත්ත්වෝද්‍යාන කාර්ය මණ්ඩලය සහ නරඹන්නන්ගේ යෝජනා අතරිනි.
අකිෆෝට සිය පියාගේ ආදරය ලැබීමට නොහැකි විය. පිරිමි පැටවෙකු වූ නිසා පියාගේ ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ඔහු මව සමඟ වෙනම කූඩුවක රඳවා තැබිණි. පසුව අකිගේ කුසින් තවත් පැටවෙකු බිහි වුවද, අකි මව අකාලයේ මියයාමත් සමඟ අකිෆෝ සහ ඔහුගේ සහෝදරයා අනාථ විය. 2022 වසරේදී අකිෆෝගේ සහෝදරයා ද කූඩුවේ තිබූ ජල පොකුණකට වැටී මියගියේය. මෙම සිදුවීම සම්බන්ධයෙන් සත්ත්ව හිතවාදීහු සහ පරිසරවේදීහු සත්ත්වෝද්‍යාන පාලනාධිකාරියේ නොසැලකිලිමත්භාවය විවේචනය කළහ.
දෙහිවල සත්ත්වෝද්‍යානයට පැමිණි අමුත්තන්ට අකිෆෝ නිතර දකින්නට ලැබුණේ ලී අට්ටාලයක් මත වාඩි වී පිටත ලෝකය දෙස බලා සිටින අයුරිනි. ඉකුත් වසරේ අප්‍රේල් මාසයේදී ප්‍රකාශිත "දෙහිවල ඔරන්උටන්ට බිරිඳක් ඕනෑ කර තිබේ" යන පුවත්පත් වාර්තාව සඳහන් කළ පරිදි, ඔහු වෙනුවෙන් සහකාරියක් සොයාගැනීමේ උත්සාහයක් තිබුණ ද, එය සාර්ථක වීමට පෙර ඌ මියගියේය.
ඔරන්උටන් යනු ඉන්දුනීසියාව නිජබිම කොටගත්, දැඩි ලෙස වඳවී යාමේ තර්ජනයට ලක්ව සිටින සත්ව විශේෂයකි. "වනාන්තරයේ මිනිසා" ලෙස හැඳින්වෙන මෙම සතුන් චිම්පන්සින් හැර මිනිස් හැසිරීම් වඩාත් සමීපව අනුකරණය කරන සත්ව විශේෂය ලෙස සැලකේ. ඔවුන්ට අත්පුඩි ගැසීම, කකුල් දෙකෙන් ඇවිදීම වැනි මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් කිහිපයක් සිදු කළ හැකිය.
මෙම සතුන් කිරි බී වැඩෙන, විශාල ප්‍රමාණයෙන් යුත් සත්ව විශේෂ තුනකට අයත් වේ. සාමාන්‍යයෙන් වසර 50ක පමණ ආයු කාලයක් ඇති අතර, වලිගයක් නොමැති වීම සහ අධික බර නිසා ගසින් ගසට පැනීමට නොහැකි වුවද, දිගු අත් සහ කෙටි පාද භාවිතයෙන් ගස් අතර ගමන් කරති. රාත්‍රී කාලයේදී ගස් අතු භාවිතයෙන් නිදන තැන් සකසා ගන්නා අතර,
විශේෂිත ශබ්ද සන්නිවේදන අවයවයක් මගින් එකිනෙකා සමඟ සන්නිවේදනය කරති.
වරකට එක් පැටවෙකු පමණක් බිහි කරන ඔරන්උටන්ලාගේ පැටවුන් මාස හතරක් පමණ මව්කිරි පානය කරන අතර, පසුව පලතුරු සහ ගස්වල කොළ වර්ග ආහාරයට ගනී. මව්වරුන් කුඩා පැටවුන් වඩාගෙන ඇවිදින අතර, පැටවුන් තරමක් වැඩුණු පසු පිටෙහි තබාගෙන ගමන් කරති.
අකිෆෝගේ අභාවය සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ ඔරන්උටන් ඉතිහාසයේ යුගයක් නිමාවට පත්ව ඇත. මෙම අවසන් ලාංකික ඔරන්උටන් සත්වයාගේ අභාවය, වඳවී යන සත්ව විශේෂ සංරක්ෂණය කිරීමේ වැදගත්කම යළි අවධාරණය කරන සන්ධිස්ථානයක් ලෙස සැලකිය හැකිය.
0 Comments